ปรับกระบวนการ…ก่อนไทยแตกยับ

พอได้เห็นโฉมหน้า โครงสร้างคณะกรรมการปรองดองสมานฉันท์ อย่างน้อยเริ่มตั้งไข่ นายชวน หลีกภัย ประธานรัฐสภา เทียบเชิญอดีตนายกรัฐมนตรี 4 ท่าน ประกอบด้วย นายอานันท์ ปันยารชุน พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ์ นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ เข้าร่วม

กลุ่มราษฎร 2563 แถลงการณ์จุดยืน

พอเจาะลึกลงไปดูกระบวนการทำงาน ไม่พ้นเป็นรูปแบบการประชุม โดยเชิญตัวแทนฝ่ายต่างๆ เข้ามาให้ข้อมูลจนครบทุกด้านสรุปผล ผ่านด่านรัฐสภา ถึงมือรัฐบาล

โจทย์ใหญ่ ซับซ้อน เปลี่ยนแปลงเร็ว กลุ่มผู้มีส่วนได้เสียเยอะมาก

แต่ใช้กระบวนการเดิมสำหรับแก้โจทย์ที่ง่าย ไม่ซับซ้อน เปลี่ยนแปลงช้าง

งานนี้ขอบอกว่า “ล้มเหลว” ประเทศสุ่มเสียงแตกร้าวมากกว่าเดิม

ทางออกของประเทศยังมีอยู่เสมอ ขอเสนอให้ สถาบันพระปกเกล้า ซึ่งเป็นองค์กรทางวิชาการของรัฐสภา ควรหารูปแบบ “กระบวนการ” สร้างปรองดองสมานฉันท์ ข้อเน้นคำว่า “กระบวนการ” โดยศึกษาจากต่างประเทศที่ขัดแย้งและแตกแยกรุนแรงกว่าประเทศไทย

เมื่อกระบวนดี ก็สามารถแก้โจทย์ใหญ่ ซับซ้อน เปลี่ยนแปลงเร็วได้

เช่น ความขัดแย้งในแอฟริกาใต้ มีความแตกแยกทางชนชั้นและสีผิว จนสถานการณ์สุกงอม ประเทศเกิดกลียุค โครงการ Mont Fleur Scenario เกิดขึ้น เพื่อแก้ปัญหาความแตกแยกทางชนชั้นและสีผิว โดยประสานผู้คนหลากหลายอาชีพที่มีส่วนได้เสีย มาร่วมวงสนทนาภายใต้กระบวนการที่ทำให้ทุกคนแสดงออกจากหัวใจภายใต้ความรักชาติ กล้าพูด กล้านำเสนอ กล้าน้อมรับ กล้ารับฟังเมื่อถูกชี้หน้าด่าด้วยถ้อยคำดุดัน เสียดสี

ภายใต้การชี้แนะของ “อดัม คาเฮน” ผู้เชี่ยวชาญด้านกระบวนการกำหนดอนาคต เพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้ง ผ่านประสบการณ์กับประเทศทั่วโลกมา 20 ปี จนได้ภาพอนาคต 4 รูปแบบ คือ

1.นักกระจอกเทศมุดหัว ทุกกลุ่มไม่ต้องการเปิดวงเจรจา เผชิญหน้าและตอบโต้รุนแรง

2.เป็ดง่อย ทุกกลุ่มหันหน้าเข้ามาพูดคุยกัน เกิดรัฐบาลผสมหลายพรรค แต่ไม่มีเสถียรภาพ

3.อิคารัส (Icarus) รัฐบาลผิวดำคว้าชัยชนะ ภายใต้ต้องออกนโยบายประชานิยม เพื่อได้รับเสียงสนับสนุนจากกลุ่มต่างๆ แต่ทำให้เกิดปัญหาด้านงบประมาณแผ่นดิน

และ 4.นกฟลามิงโกโบยบิน ทุกฝ่ายหันหน้าเข้าหากัน สามารถจัดตั้งรัฐบาลมีเสถียรภาพ มีธรรมาภิบาล ไร้คอร์รัปชั่น

ในที่สุดคนแอฟริกาใต้ทุกคนเห็นตรงกัน เมื่อเห็นภาพอนาคตที่เลวร้ายที่สุดมีจุดจบอย่างไรแล้ว ก็เริ่มและตั้งใจจริงใช้ “กระบวนการพูดคุย” เพื่อออกจากวังวนความขัดแย้งเดิมให้ได้มาที่สุด แล้วก็ประสบผลสำเร็จ

ถึงเวลาประเทศไทย…ต้องเริ่มกระบวนการเจรจา โดยมีคณะกรรมการสมานฉันท์ปรองดอง ซึ่งมีผู้หลักผู้ใหญ่ของบ้านเมือง เป็นกรรมการคอยสนับสนุน

และเปิดให้ทีมงานวิทยากรกระบวนการเชี่ยวชาญ เช่น “อดัม คาเฮน” เข้ามาขับเคลื่อนกระบวนการ

โดย มูลนิธิส่งเสริมการออกแบบอนาคตประเทศไทย ซึ่งมีบทบาทให้ความรู้เกี่ยวกับ “กระบวนการออกแบบอนาคต” ในทางวิชาการ ทั้งร่วมมือกังทุกองค์กร ส่งเสริม สนับสนุนกระบวนการ กิจกรรมออกแบบประเทศไทยเอาไว้ให้ลูกหลาน เคยเชิญ “อดัม คาเฮน” มาเป็นวิทยากรกระบวนการในประเทศไทย

เพื่อหาทางออกจากความขัดแย้งในช่วงเกิดสงครามเสื้อสี สุ่มเสี่ยงเกิดสงครามกลางเมือง สภาพการเมืองเริ่มเข้าสู่ภาวะตีบตัน

ผลการวางอนาคตประเทศไทยในช่วงนั้น ได้ตะกอนชั้นดีสำคัญขับเคลื่อนด้านการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม และได้เห็นรูปแบบกระบวนการที่ดี

คือ 1.ผู้มีบทบาทหลักต้องร่วมมือกัน เห็นตรงกันว่าจะออกจากความชัดแย้ง ไม่คิดว่าสิ่งที่เขาต้องการได้ควรได้คนเดียว แต่อีกฝ่ายหนึ่งต้องพอใจด้วย และต้องทำงานร่วมกับคนแปลกหน้า รวมถึงฝ่ายตรงข้ามด้วย

2.ทุกกลุ่มสำคัญต้องข้ามามีส่วนร่วม ทั้งกลุ่มการเมือง ภาคประชาชน กลุ่มธุรกิจ กลุ่มอื่นๆ

3.สถานที่จัดกระบวนการต้องเป็นกลาง รู้สึกได้ถึงความปลอดภัย เพื่อให้ผู้เข้าร่วมเกิดผ่อนคลาย และหาทางออกร่วมกันได้

………………………

คอลัมน์ : ไขกุญแจ/ไขแหลก

โดย…ราษฎรเต็มขั้น