บอร์ด สปสช. เคาะประกาศฉบับใหม่ รับ ‘ฟอกไตฟรีทุกแห่ง’ แบ่งการรักษา 4 รูปแบบ “ฟอกเลือด-ล้างทางช่องท้อง-ปลูกถ่ายไต-ประคับประคอง” สธ.วาง 4 มาตรการ เพิ่มการปลูกถ่ายไต
เมื่อวันที่ 8 พ.ย.68 นายพัฒนา พร้อมพัฒน์ รมว.สาธารณสุข ในฐานะประธานกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บอร์ด สปสช.) เปิดเผยว่า ที่ประชุมบอร์ด สปสช. เมื่อวันที่ 3 พ.ย. 2568 มีมติเห็นชอบในหลักการของร่างแผนและมาตรการในประกาศสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เรื่องการจ่ายค่าใช้จ่ายเพื่อบริการสาธารณสุขกรณีบริการผู้ป่วยไตวายเรื้อรังด้วยการบำบัดทดแทนไต พ.ศ. 2568 (ฉบับที่ 2) รองรับนโยบายฟอกไตฟรีทุกแห่ง และขยายการปลูกถ่ายไต เป็นไปตามกรอบมติบอร์ด สปสช. เมื่อวันที่ 4 พ.ย. 2567 และมติบอร์ด สปสช. เมื่อวันที่ 6 ต.ค. 2568
ทั้งนี้ ร่างแผนดังกล่าว ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สิทธิบัตรทองหรือ 30 บาทรักษาทุกที่) ที่มีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ ทั้งที่มีและไม่มีข้อสนับสนุนทางสังคมและครอบครัว สามารถเข้ารับบริการบำบัดทดแทนไตทั้ง 4 วิธี ได้แก่ 1.การฟอกเลือด (HD) 2.การล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเอง (CAPD) หรือด้วยเครื่องอัตโนมัติ (APD) 3.การปลูกถ่ายไต (KT) และ 4.การรักษาแบบประคับประคอง (PC) ได้ตามความเหมาะสมโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ผ่านกระบวนการตัดสินใจร่วมกันกับแพทย์ และการพิจารณาให้สิทธิ์โดยการประเมินความเหมาะสม (Pre-Authorization) โดยคณะกรรมการไประดับเขต รวมถึงห้ามหน่วยบริการเรียกค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมจากผู้ป่วยไม่ว่ากรณีใดก็ตาม
นายพัฒนา กล่าวว่า ส่วนเป้าหมายการปลูกถ่ายไตเพิ่มมากขึ้นตามเป้าหมายกระทรวงสาธารณสุข โดยเน้นเพิ่มการปลูกถ่ายจากผู้บริจาคที่ยังมีชีวิต (Living donor) ซึ่ง สปสช. จะทำงานร่วมกับ สธ. และองค์กรที่เกี่ยวข้อง พร้อมสนับสนุนในการตั้งทีมผ่าตัดอวัยวะ (Regional Harvest Team) ประจำทุกเขตสุขภาพ และจัดระบบการจัดสรรอวัยวะที่ได้รับบริจาคให้เป็นธรรมมากขึ้น รวมถึงเพิ่มค่าชดเชยค่าบริการให้หน่วยบริการเพื่อสร้างแรงจูงใจ
นอกจากนี้ ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายในระบบบัตรทองรายเก่าที่มีการจ่ายค่าบริการการฟอกเลือดด้วยตนเอง (Self-pay) และผู้ป่วยรายใหม่ที่ไม่เห็นด้วยกับการให้สิทธิ์ของคณะกรรมการไประดับเขต สามารถยื่นอุทธรณ์กับคณะกรรมการไประดับประเทศเพื่อขอเปลี่ยนวิธีการบำบัดทดแทนไตได้ด้วยเช่นกัน
นพ.จเด็จ ธรรมธัชอารี เลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) กล่าวว่า ในร่างแผนและมาตรการในประกาศสปสช. ดังกล่าว กรณีการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม จะจ่ายค่าชดเชยให้ตามประกาศเดิม แต่จะให้ความสำคัญในการกำกับคุณภาพและมาตรฐานมากขึ้น ส่วนการบำบัดทดแทนไตผ่านทางช่องท้องด้วยตนเองและด้วยเครื่องอัตโนมัติ จะสนับสนุนให้ผู้ป่วยรับบริการแบบล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเอง (CAPD) เป็นหลัก ส่วนรายที่มีข้อบ่งชี้ต้องใช้เครื่องล้างไตอัตโนมัติก็จะได้รับบริการผ่านเครื่อง APD และจะมีการพัฒนาศักยภาพของเครือข่ายของรัฐเพื่อให้บริการเชิงรุก และให้มีการตรวจติดตามผลการรักษา พร้อมปรับแผนการรักษาที่หน่วยบริการอย่างน้อย 3 เดือนต่อครั้ง มีการจ่ายชดเชยค่าบริการให้หน่วยบริการตามผลลัพธ์การให้บริการ
ทั้งนี้ ในผู้ป่วยที่ต้องเข้าแผนรักษาแบบประคับประคอง จะให้ความสำคัญกับการขยายการรับรู้และเพิ่มสิทธิ์สำหรับผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่มีอายุมาก หรือมีโรคแทรกซ้อนสำคัญ และไม่เหมาะสมที่จะบำบัดทดแทนไตด้วยวิธีอื่น นอกจากนี้ จะมีการพัฒนาระบบบริการและบุคลากรที่ให้บริการ โดยบูรณาการกับระบบการบำบัดทดแทนไตทางช่องท้อง และเพิ่มค่าชดเชยให้หน่วยบริการที่มีการรักษากับผู้ป่วยด้วย
ด้าน พญ.กรทิพย์ ผลโภค เลขานุการ Service Plan การรับบริจาคและปลูกถ่ายอวัยวะ โรงพยาบาลราชวิถี กล่าวว่า ปัจจุบันการขยายการรับบริจาคและการปลูกถ่ายอวัยวะของประเทศไทยกำลังมีทิศทางที่ดีขึ้น แต่ยังมีปัญหาและอุปสรรคสำคัญอยู่ 4 ประการ ได้แก่ 1.ความเข้าใจและทัศนคติของประชาชนต่อการบริจาคอวัยวะ 2.ระบบการรับบริจาคอวัยวะและการดูแลผู้บริจาคของโรงพยาบาลที่ยังขาดประสิทธิภาพ 3.ทีมจัดเก็บอวัยวะ (Regional Retrieval Team) ยังมีไม่เพียงพอ และ 4.ศักยภาพของศูนย์ปลูกถ่ายไตในสังกัด สธ. ที่ยังไม่สามารถรองรับการปลูกถ่ายไตได้
ดังนั้น สธ.วาง 4 ยุทธศาสตร์สนับสนุนการปลูกถ่ายไต ได้แก่ 1.เพิ่มจำนวนผู้แสดงความจำนงบริจาคอวัยวะจากปัจจุบันมีอยู่ 2.8% เป็น 10% 2.เพิ่มผู้บริจาคไตที่ยังมีชีวิต (Living donor) และที่มีภาวะสมองตาย (Deceased donor) จาก 526 รายในปีงบประมาณ 2568 เป็น 1,250 รายต่อปี มีการปรับระบบภายในของโรงพยาบาล 134 แห่งในสังกัด สธ. ให้มีระบบแจ้งเตือนผู้บริจาคอวัยวะที่มีภาวะสมองตาย พัฒนาพยาบาลผู้ประสานงานการปลูกถ่ายอวัยวะ 3.เพิ่มศักยภาพและทีมผ่าตัดนำไตออก และ 4. เพิ่มการปลูกถ่ายไตทั้งผู้บริจาคที่มีภาวะสมองตายและผู้บริจาคไตที่ยังมีชีวิตอยู่ จากปัจจุบัน 1,200 รายต่อปี เป็น 3,000 รายต่อปี โดยจะดำเนินการตั้งศูนย์ปลูกถ่ายไตในทุกเขตสุขภาพ ยกระดับการดูแลผู้ป่วยทั้งก่อนและหลังเข้าปลูกถ่ายไต การพัฒนาระบบการสร้างแรงจูงใจให้กับบุคลากร และการจัดตั้งสถาบันเฉพาะทางในระยะยาว เป็นต้น.
