การเข้ามาของ “รถยนต์อีวี” หรือ “รถยนต์ไฟฟ้า” จาก ค่ายรถยนต์ของจีน ทำอุตสาหกรรมรถยนต์ในไทย เดิมเป็นรถยนต์ประเภทสันดาป โดยเฉพาะค่ายรถยนต์ของญี่ปุ่นและเกาหลี ที่ปักหลักในไทยมาหลายสิบปี ต้องสั่นสะเทือนอย่างไม่เคยมีมาก่อน
“รถยนต์อีวี” ฟีเวอร์ ได้เอฟเฟ็กซ์ไปถึงค่ายรถยนต์จากญี่ปุ่นและเกาหลี จนต้องปรับตัวกันจ้าละหวั่นวิ่งไล่ทุบราคาขายตกคันละหลายแสนบาท บางค่ายใช้กลยุทธ์ ลากยาวผ่อนจนลืม
ปรากฏการณ์ดังกล่าว สะท้อนจาก “มอเตอร์โชว์” ปีนี้ ที่กำลังจัดแสดงอยู่ตอนนี้ เท่าที่ฟังคนที่ไปชมงาน ต่างบอกเป็นเสียงเดียวกันว่า บรรยากาศในบูทของค่ายรถยนต์ไฟฟ้าของจีน คึกคักเป็นพิเศษ มีทั้งคนไปสอบถามข้อมูล มีทั้งทำสัญญาซื้อขายเต็มทุกบูท
เมื่อย้อนกลับไปดูตัวเลขส่วนแบ่งการตลาดปี 2565 สัดส่วนรถใช้เครื่องยนต์สันดาป มีส่วนแบ่ง 84% ของตลาดรถยนต์โดยรวม แต่มาในปี 2566 สัดส่วนลดลงเหลือ 75% สะท้อนว่า อุตสาหกรรมรถยนต์สันดาปซึ่งมีค่ายญี่ปุ่นเป็นหลักกำลังถูกท้าทายอย่างหนัก
สัญญาณเริ่มชัดขึ้นจากจาก “เกรท วอลล์ มอเตอร์” เข้ามาตั้งโรงงานใน จ.ระยอง ตั้งแต่ปี 2563 โดยปี 2565 ครองส่วนแบ่งในตลาดรถยนต์ไฟฟ้าในไทยได้มากถึง 45% ขณะที่ค่าย “บีวายดี” เข้ามาลงทุนตั้งโรงงานการผลิตในไทย เมื่อต้นปี 2566 และล่าสุด “ฉางอาน” ค่ายรถจีนที่เพิ่งปิดดีลกับนิคมอุตสาหกรรมแห่งหนึ่งไปหมาดๆ เพื่อสร้างฐานการผลิตในพื้นที่ จ.ระยอง
นี่คือสัญญาณจากจีนรุกคืบเข้ามาตั้งโรงงานโดยใช้ไทยเป็นฐานผลิตของอาเซียน
ทำไมค่ายรถยนต์อีวีจีนสนใจใช้ไทยเป็นฐานผลิตสำคัญในย่านอาเซียน ส่วนหนึ่งคงมาจากกระแสสิ่งแวดล้อม ปัญหามลพิษที่เกิดจากรถที่ใช้น้ำมัน รวมถึงกระแสโลกร้อน ที่คนกำลังให้ความสนใจ และความผันผวนราคาน้ำมัน ผลักให้คนจึงหันมาใช้รถที่ใช้พลังงานไฟฟ้ามากขึ้น
ข้อดีของการมีรถยนต์ไฟฟ้าจากจีน เข้ามาช่วยให้ผู้บริโภคใช้รถยนต์ราคาถูกลง (ที่อาจจะเพิ่มปัญหาจราจร) หรือช่วยลดมลพิษแล้ว คงต้องตั้งคำถามว่าประเทศไทยได้อะไรบ้าง
ตอนนี้บรรยากาศการลงทุนของจีนในไทยหลายอุตสาหกรรม เริ่มมีอะไรคล้ายๆ กับ “ทัวร์ศูนย์เหรียญ” ที่ครั้งหนึ่งธุรกิจท่องเที่ยวไทยได้รับผลกระทบอย่างหนัก มีการนำนักท่องเที่ยวจีนมาแบบฟรีทุกอย่าง ตั้งแต่เดินทางมาฟรี เที่ยวฟรี แต่เวลาจับจ่ายใช้สอย กับใช้บริการของคนจีน ตั้งแต่ไกด์จีน ใช้รถทัวร์และรถตู้ รวมถึงโรงแรม ที่พัก ร้านอาหารของคนจีน สุดท้ายก่อนกลับ ก็ไปซื้อของฝากของที่ระลึกก็ซื้อจากร้านค้าของคนจีน เม็ดเงินที่เข้ามาเที่ยวแทบไม่มีตกถึงมือคนไทยและประเทศไทย เงินทุกเม็ดกลับไปอยู่ในกระเป๋าธุรกิจจีนหมด
ตรงข้ามนักท่องเที่ยวเหล่านี้ เข้ามาใช้ทรัพยากรธรรมชาติของเราฟรีๆ ไม่มีค่าใช้จ่าย มาใช้ไฟฟ้า มาทิ้งขยะ ซึ่งคนไทยลงทุนให้คนเหล่านี้มาใช้ฟรี
สิ่งที่เกิดขึ้นอุตสาหกรรมรถยนต์อีวีของจีนที่ลงทุนในไทย ก็กำลังจะมาตำราเดียวกันกับทัวร์ศูนย์เหรียญ ทั้งนี้เนื่องจาก “รถอีวี” ใช้ชิ้นส่วนน้อยมากๆ เรียกว่า เกือบไม่ได้ใช้ชิ้นส่วนที่ผลิตจากโรงงานผลิตชิ้นส่วนของไทยเลยเพราะค่ายรถอีวีจากจีนที่มาตั้งโรงงาน ขนเอาเครือข่ายที่ผลิตชิ้นส่วนจากจีนเข้ามาทั้งหมด ไม่ซื้อกับบริษัทคนไทย ต่างกับบริษัทญี่ปุ่นที่ยังแบ่งให้บริษัทคนไทยบ้าง แต่ว่าจีนไม่แบ่งเลย ใช้วิธีการกินรวบคนเดียว
ขณะที่รัฐบาลไทยกลับประเคนสิทธิประโยชน์ล่อใจให้เข้ามาลงทุน ลดอัตราอากรและยกเว้นอากรศุลกากรสำหรับรถยนต์ไฟฟ้าที่นำเข้ามาทั้งคัน และชิ้นส่วนไปอีก 1 ปี (สิ้นสุด 31 ธ.ค.68) เท่ากับช่วงนี้รถไฟฟ้ายี่ห้อต่างๆ ที่นำเข้ามาขายในประเทศไทยได้เท่าไหร่ ก็จะไปกินส่วนแบ่งตลาดของรถสันดาปค่ายญี่ปุ่นเท่านั้น
นั่นย่อมส่งผลกระทบถึงผู้ผลิตชิ้นส่วนรถสันดาปของคนไทย อย่างมิอาจปฏิเสธได้ เพราะตอนนี้ค่ายรถญี่ปุ่นมีการปรับแผนลดการผลิตลง อันเนื่องมาจากจำนวนจำหน่ายรถยนต์ลดลงนั่นเอง กลายเป็นว่าการเข้ามาของรถยนต์อีวีจากจีนได้สร้างผลสะเทือนให้กับอุตสาหกรรมรถยนต์แบบดั้งเดิม…อย่างมหาศาล
อย่าลืมว่า บริษัทรถยนต์ญี่ปุ่นที่มีฐานผลิตอยู่ในไทยมาหลายสิบปี จนไทยได้ชื่อว่า “ดีทรอยต์ ออฟเอเซีย” กำลังโดนมรสุมกระหน่ำอย่างหนัก หากบริษัทรถยนต์ญี่ปุ่นต้องย้ายฐานเพราะสู้ไม่ไหว บริษัทผู้ผลิตชิ้นส่วนของไทยย่อมโดนหางเลขไปด้วยคนไทยที่อยู่ในภาคอุตสาหกรรมยานยนต์จะเดือดร้อนหนักแน่ๆ
ตอนนี้คนในแวดวงอุตสาหกรรมรถยนต์ของไทย เริ่มกังวลและเป็นห่วงว่า การเข้ามาลงทุนในไทยของค่ายรถอีวีจากจีน ประวัติศาสตร์จะซ้ำรอยกับ “ทัวร์ศูนย์เหรียญ” ในอดีตหรือไม่???
…………………………………
คอลัมน์ : เศรษฐศาสตร์ข้างทาง
โดย “ทวี มีเงิน”
สนับสนุนคอลัมน์ โดย : บริษัท พีทีที โกลบอล เคมิคอล จำกัด (มหาชน)
