รัฐบาล “โดนัลด์ ทรัมป์” ของสหรัฐฯ รอบ 2 มีนโยบายสําคัญที่ประกาศโดยประธานาธิบดีทรัมป์ ในสัปดาห์แรกที่ดํารงตําแหน่งเคาะกลยุทธ์ของเขา คือ การเสริมสร้างความเป็นเจ้าโลกทางเทคโนโลยี โดยเร่งการพัฒนาเทคโนโลยี เช่น AI และควอนตัม เทคโนโลยีขั้นสูงที่จะมาต่อจากยุคของเทคโนโลยีดิจิทัล โดยร่วมมือกับ Big Tech หมายถึงสงคราม AI ระหว่างสหรัฐฯ และจีนกำลังปะทุขึ้นหนักหน่วง ดังนั้น แหล่งจ่ายไฟที่เสถียรที่จะมาซัพพอร์ทในการขับเคลื่อน AI จึงเป็นวาระที่สําคัญที่สุด
แหล่งพลังงานใดกันเล่าที่จะมาซัพพอร์ทได้ หนีไม่พ้นพลังงานนิวเคลียร์ ซึ่งถูกผลักดันอย่างต่อเนื่องตั้งแต่รัฐบาลทรัมป์ รอบ 1 “รัฐบาลโจ ไบเดน” และมาถึง “รัฐบาลทรัมป์ รอบ 2” แสดงให้เห็นว่า เรื่องนี้จะถูกผลักดันอย่างจริงจังเป็นแน่แท้ ซึ่งสหรัฐฯต้องการเป็น “ศูนย์กลางอํานาจด้านพลังงานนิวเคลียร์” มีการพบว่า หุ้นโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ รวมถึงบริษัทโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เครื่องปฏิกรณ์โมดูลขนาดเล็ก (Small Modular Reactor : SMR) ซึ่งมีกำลังการผลิตน้อยกว่า 300 เมกะวัตต์ต่อโมดูล และบริษัทเหมืองแร่ยูเรเนียม พุ่งขึ้นทุกวัน นับตั้งแต่ “ทรัมป์” เข้ารับตําแหน่ง เพราะว่าเขาจะปฏิบัติต่อพลังงานนิวเคลียร์ เท่าเทียมกับน้ำมันถ่านหินและก๊าซธรรมชาติ เป้าหมายคือความเป็นอิสระด้านพลังงานของสหรัฐฯ
นายทรัมป์ยังไม่ได้ประกาศเป้าพลังงานนิวเคลียร์ แต่เมื่อนโยบายนี้ดูจะเป็นไม่กี่เรื่องที่นายทรัมป์และนายไบเดนเห็นตรงกัน ปีที่แล้วรัฐบาลไบเดนได้นําเสนอแผนกําลังการผลิตไฟฟ้านิวเคลียร์ว่าจะเพิ่มจาก 100.6 กิกะวัตต์ (GW) ในปี 2566 เป็น 300 GW ภายในปี 2593 ผ่านการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แห่งใหม่ ซึ่งการขยายการลงทุน SMR เป็นไปอย่างจริงจังมากกว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขนาดใหญ่แห่งใหม่ เพราะเทียบแล้ว SMR มีต้นทุนการก่อสร้างเพียง 1 ใน 5 ของโรงนิวเคลียร์โรงใหญ่ และใช้เวลาในการก่อสร้างสั้น ทำให้เกิดได้ง่ายและเร็ว โดยนายทรัมป์ ได้กล่าวไว้ในช่วงหาเสียงเมื่อปีที่แล้วว่า เครื่องปฏิกรณ์โมดูลาร์ขนาดเล็ก หรือ SMR เป็นคําตอบที่เป็นไปได้ สามารถตัดความกังวลด้านต้นทุน หลีกเลี่ยงความซับซ้อน และความยาวนานในการก่อสร้างเมื่อเทียบกับเครื่องปฏิกรณ์ขนาดใหญ่
สำหรับไทยก็หนีไม่พ้นที่ต้องตามติด เพราะนักลงทุนสหรัฐฯก็มาลงทุนที่ไทยไม่น้อย ในกลุ่ม Data Center ก็ทยอยมา นักลงทุนจีนก็ตามมาลงทุนด้านนี้ในไทยด้วย ซึ่งต่างต้องการไฟฟ้าจำนวนมากและเสถียร และ SMR กลายเป็นจุดสำคัญที่จะมาทำให้ประเทศไทยลดตัวเลขการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ได้ตามเป้าหมาย เราจึงกำหนดให้การผลิตไฟฟ้านิวเคลียร์เข้ามาในช่วงปลายแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย (PDP) 300 เมกะวัตต์ 2 โมดูล เผื่อเหลือเผื่อขาด เพราะคำว่า “นิวเคลียร์” เกิดยากในบ้านเรา ใส่ปลายแผน เพื่อให้ขยับหรือตัดออกไปได้ง่ายหน่อยหากทำท่าจะสร้างไม่ได้
ด้วยข้อดีของ SMR ที่มาแก้ Pain Point ทำให้ได้รับความสนใจไปทั่วโลก ตอนนี้ข้อมูล SMR กระจายไปเต็มฟีด ในส่วนข้อมูลจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ระบุว่า จุดได้เปรียบของ SMR ไว้ว่าผลิตและประกอบเสร็จจากโรงงาน นำไปติดตั้งในพื้นที่ได้อย่างรวดเร็ว ลดเวลาการก่อสร้างจากเดิมประมาณ 5-6 ปี เหลือเพียง 3-4 ปี มีความยืดหยุ่นสูง สามารถลดกำลังการผลิต โดยอาจสั่งเดินเครื่องทีละโมดูล หรือเพิ่มกำลังการผลิตโดยติดตั้งโมดูลเพิ่มเข้าไปได้ตามความต้องการใช้ไฟฟ้าที่เปลี่ยนแปลงไป ในส่วนของการดูแลซ่อมบำรุงรักษาสามารถเลือกเฉพาะโมดูลที่มีปัญหาโดยไม่จำเป็นต้องหยุดเดินเครื่องทั้งหมด SMR ใช้แร่ยูเรเนียมเป็นเชื้อเพลิง โดยไม่ต้องเปลี่ยนเชื้อเพลิงไปอีกประมาณ 2 ปี การเปลี่ยนเชื้อเพลิงแต่ละครั้ง จะเปลี่ยนเพียง 1 ใน 3 ส่วนของเชื้อเพลิงทั้งหมด และ SMR ก็ยังพัฒนาอีกเรื่อยๆ รุ่นที่ 4 ถูกออกแบบมาแล้วไม่ต้องใช้น้ำระบายความร้อนแต่ใช้ก๊าซฮีเลียม โซเดียม เกลือหลอมเหลวแทน
การพัฒนาเทคโนโลยี SMR สำคัญ คือลดความยากและความเสี่ยงของระบบ รวมอุปกรณ์สำคัญไว้ภายในเครื่องปฏิกรณ์ ลดการใช้ปั๊ม จำนวนท่อและข้อต่อต่างๆ ทำให้อุบัติเหตุที่เกิดจากการรั่วไหลของน้ำหรือสารระบายความร้อนลดลง และมีระบบป้องกันความปลอดภัยที่สูงขึ้น โดยออกแบบเทคโนโลยีระบายความร้อนโดยไม่ต้องใช้ไฟฟ้าหรือพนักงานเดินเครื่อง แต่ใช้หลักธรรมชาติ เช่น แรงโน้มถ่วง การถ่ายเทความร้อน ทำให้โรงไฟฟ้าไม่เกิดความเสียหายแม้ไม่มีกระแสไฟฟ้าในระบบเลยก็ตาม และขนาดของโรงไฟฟ้าที่เล็กลง ส่งผลต่อรัศมีในการปล่อยสารกัมมันตรังสีเมื่อเกิดการรั่วไหล โดยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขนาดใหญ่อาจมีรัศมีถึง 16 กิโลเมตร ขณะที่ SMR มีรัศมีไม่เกิน 1 กิโลเมตร จึงสามารถทำแผนฉุกเฉินครอบคลุมภายในบริเวณรอบรั้วโรงไฟฟ้า
ข้อดีตรงนี้สำคัญ เมื่อวันก่อน บริษัท ดับบลิวเอชเอ คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) ได้แถลงข่าวใหญ่ถึงทิศทางการลงทุนในอนาคตโดยประกาศชัดเจนว่ากำลังศึกษาเทคโนโลยี SMR กับพันธมิตรต่างประเทศ แถมได้หารือกับกระทรวงพลังงาน และการนิคมอุตสาหกรรมแล้วด้วยซึ่งก็สนใจ SMR เป็นคำบอกเล่าจากคุณจรีพร จารุกรสกุล บอสใหญ่ของบริษัท ดับบลิวเอชเอ
ข้อได้เปรียบต่างๆของ SMR รวมถึงกรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน SMR มีรัศมีไม่เกิน 1 กิโลเมตร สามารถทำแผนฉุกเฉินครอบคลุมภายในบริเวณรอบรั้วโรงไฟฟ้า นั่นหมายถึงลดคนเกี่ยวข้อง ลดขั้นตอน และลดต้นทุน เป็นจุดที่บอสใหญ่จรีพรสนใจ โดยหมายมั่นปั้นมือ ว่า SMR เหมาะกับตั้งในนิคมฯที่ใช้พลังงานมากๆ รวมถึงนิคมฯที่เป็นที่ตั้งของ Data Center แม้ตอนนี้ต้นทุนก่อสร้างยังแพง แต่ 5 ปีน่าจะ Commercial และถึงตอนนั้นก็พร้อมลงทุน แต่ต้องเป็น SMR รุ่นที่ 4
แม้ว่า SMR จะถูกกำหนดเข้าปลายแผน PDP หรือ 2580 เลยนับจากนี้ก็อีก 12 ปี แต่มุมมองของเอกชน คือ “แผนปรับเปลี่ยนได้เสมอ” การที่ผู้พัฒนานิคมฯปักธงไว้ที่ SMR เพราะบิ๊กโปรเจกต์ Data Center ต่างชาติจะเข้ามาใช้ไทยเป็นฐานอีกหลายเจ้า ซึ่งกิจการนี้ใช้ไฟฟ้ามหาศาลในการประมวลผล และต้องเสถียร โยงมาถึงนายทรัมป์ นโยบายของเขาที่ทำให้นักลงทุนจีนทะลักเข้ามาที่ไทย และแน่นอนว่า Data Center จากจีนก็จะเข้ามาด้วย ปีที่แล้ว Google ได้ลงนามสัญญาซื้อขายที่ดินกับ บริษัท ดับบลิวเอชเอ เพื่อสร้าง Data Center แห่งแรกในประเทศไทยแล้ว ปีนี้นักลงทุนจีนตามมาประกบ ไทยก็ต้องบาลานซ์ตามสไตล์
อีกอย่าง SMR ในทางเทคนิคเป็นการผลิตไฟฟ้าที่ไม่ปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์เคลมได้ทั้งในระดับนักลงทุน และประเทศไทย ซึ่งล้วนต่างต้องมุ่งไปสู่ความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) และปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero)
แล้วอะไรจะเกิดขึ้นเมื่อทั้งฝั่งสหรัฐฯ และจีนมาตั้ง Data Center ที่ไทย และต่างมีความต้องการ SMR เหมือนกัน ?? “กฟผ.” รัฐวิสาหกิจของไทย ซึ่งกระทรวงพลังงานบอกว่า จะมอบหมายให้ทำ SMR ตามร่างแผน PDP จะคว้าน้ำเหลวหรือไม่ เพราะดูจะมีสิ่งกีดขวางเยอะ หรือต้องสละเรือให้เอกชนอีกโปรเจกต์
…………………………………………
คอลัมน์ : เข็มทิศพลังงาน
โดย…“ศรัญญา ทองทับ”
สนับสนุนคอลัมน์ โดย : บริษัท ปตท. น้ำมันและการค้าปลีก จำกัด (มหาชน)
