Agrivoltaics & Solar Technology in Agriculture
“…..ความพร้อมในการเข้าถึงพลังงานสำหรับดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรจากแหล่งพลังงานทางเลือกในพื้นที่ จึงเป็นความจำเป็นยิ่งยวดด้วย เพื่อให้เกษตรแบบยั่งยืนในระดับฟาร์มเกษตร…”
การส่งเสริมการเกษตรแบบยั่งยืน Sustainable Agriculture เป็นหนึ่งในเป้าหมายการพัฒนาสำคัญที่องค์การสหประชาชาติได้กำหนดเป็นแนวทางไว้ เพื่อให้บรรลุความมั่นคงด้านอาหาร และตอบสนองความต้องการอาหารของประชากรโลกที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ..
เนื่องจากภาคเกษตรกรรมมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการผลิตอาหารทั้งปริมาณ และคุณภาพ จึงมีการพัฒนาเทคโนโลยีที่สำคัญ ซึ่งทำให้การทำเกษตรแบบยั่งยืน สามารถแสดงบทบาทการเพิ่มมูลค่าในผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร และตอบสนองความต้องการพลังงาน สำหรับชุมชน เครื่องจักร และการชลประทานไปพร้อมด้วยได้ .. การพัฒนาเหล่านี้ ได้แก่ การปรับปรุงพันธุ์พืช พัฒนาการเพาะปลูก การแปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร และการทำงานของเครื่องจักร รวมทั้งการวางระบบชลประทานกระจายในพื้นที่การเกษตรด้วย โดยใช้พลังงานหลักจากแหล่งพลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานน้ำ และพลังงานชีวมวลในพื้นที่นั้น ๆ เอง ..
นอกจากนี้ การกำเนิดขึ้นของเทคโนโลยีใหม่ ๆ ต้นทุนพลังงานทางเลือก พลังงานหมุนเวียนที่ลดลง และโซลูชั่นอัจฉริยะด้านสภาพอากาศในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ได้ช่วยแก้ปัญหาต้นทุนเชื้อเพลิงฟอสซิลที่เพิ่มขึ้น และความต้องการปกป้องสภาพอากาศของสังคม .. เครื่องสูบน้ำชลประทานพลังงานแสงอาทิตย์ที่ใช้แผงโซลาร์เซลล์ ชุดแบตเตอรี่ และเครื่องจักรกลการเกษตร เป็นตัวอย่างทั่วไปของเรื่องนี้ ..
ความตระหนักรู้ในพัฒนาการของเทคโนโลยีเหล่านี้ ได้กลายเป็นแรงผลักสำคัญในการเอาชนะปัญหาด้านพลังงานในชนบท และพื้นที่เกษตรกรรมที่โครงข่ายระบบสายส่งหลักเข้าไม่ถึง .. ดังนั้น ความพร้อมในการเข้าถึงพลังงานสำหรับดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรจากแหล่งพลังงานทางเลือกในพื้นที่ จึงเป็นความจำเป็นยิ่งยวดด้วย เพื่อให้เกษตรแบบยั่งยืนในระดับฟาร์มเกษตร รวมทั้งการยกระดับมาตรฐานเศรษฐกิจ และสังคมของชุมชนเกษตรกรรม สามารถตอบสนองความต้องการด้านอาหารของสังคมในอนาคตภาพรวมไปพร้อมด้วยได้สำเร็จ ..
ความพยายามในการนำเสนอเทคโนโลยีสำหรับการใช้พลังงานแสงอาทิตย์ทั้งทางตรง และทางอ้อมในภาคการเกษตรที่อธิบายได้นั้น ตัวอย่างทั่วไปของการใช้พลังงานแสงอาทิตย์โดยตรงในพื้นที่เกษตรกรรม เช่น โรงเรือน หรือการทำฟาร์มในพื้นที่ปิด Green House เรือนเพาะชำ เพื่อการเพาะปลูกพืชผล ผัก พืชไร่ พืชสวน การใช้เครื่องอบแห้งพลังงานแสงอาทิตย์สำหรับการอบแห้งผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร การวางแผง Solar PV บนแหล่งน้ำในชุมชนเกษตรกรที่เรียกว่า Floatovoltaics ..
ในทำนองเดียวกัน การสูบน้ำจากบ่อบาดาลใต้ดินที่ขับเคลื่อนด้วยพลังงานแสงอาทิตย์ขึ้นมาเก็บไว้ใช้ รถแทรกเตอร์ไฟฟ้า และแสงสว่าง เป็นต้นนั้น คือ ตัวอย่างสำคัญเพียงบางประการของการใช้กำลังไฟฟ้าจากแหล่งพลังงานแสงอาทิตย์ในพื้นที่ชุมชนการเกษตร ด้วยการแปลงพลังงานแสงอาทิตย์ เป็นกำลังไฟฟ้าจากเซลล์ไฟฟ้าพลังแสงอาทิตย์ที่เรียกว่า “โซลาร์เซลล์ Solar Cell or Solar PV in Agriculture” ..
นอกจากนี้ ยังพบการประยุกต์ใช้กับชุดเครื่องหว่านเมล็ด และอุปกรณ์หว่านเมล็ดพันธุ์ที่ควบคุมด้วยคลื่นความถี่วิทยุ Radio Frequency : RF ซึ่งเป็นวิธีที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม รวมถึงการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีพลังงานแสงอาทิตย์โดยทั่วไปอื่น ๆ ตลอดจนบริบทในระดับภูมิภาคในแง่ของศักยภาพในการขยายขนาดกำลังผลิตไฟฟ้า และเพื่อแก้ไขปัญหาด้านพลังงาน และสิ่งแวดล้อมที่คาดการณ์ไว้ ..
การใช้เซลล์แสงอาทิตย์ในภาคการเกษตร คาดว่า มันจะมีส่วนสำคัญในอนาคตอันใกล้นี้ ซึ่งจำเป็นต้องมีการวางแผนอย่างเร่งด่วน เพื่อประโยชน์ที่เป็นไปได้ สำหรับการประยุกต์ใช้งานอย่างชาญฉลาด และประสิทธิภาพที่เพิ่มขึ้นในระดับฟาร์มเกษตร ซึ่งเกี่ยวพันกับความมั่นคงทางพลังงานของชาติ และเกษตรทฤษฎีใหม่อีกด้วย ..
ดังนั้น การทำงานร่วมกันของ “เกษตรโวลตาอิกส์ Agrovoltaics” จึงได้กลายความจำเป็นสำคัญต่อความมั่นคงด้านอาหาร การพัฒนาภาคเกษตรยุคใหม่ ซึ่งเกษตรกรจะต้องคำนึงถึงให้มากขึ้นอีกจากนี้ไป ..
พลังแสงอาทิตย์ บนพื้นที่เกษตรกรรม Agrivoltaic ..
Agrivoltaics หรือ Agrophotovoltaics คือ การทำงานร่วมในพื้นที่เดียวกันสำหรับทั้งการเป็นแหล่งพลังงานแสงอาทิตย์ และเพื่อการเกษตรกรรม .. การอยู่ร่วมกันของแผงโซลาร์เซลล์ และพืชผล หมายถึง การแบ่งปันแสงอาทิตย์ และพื้นที่เกษตร ระหว่างกระบวนผลิตทั้งสองประเภทนี้ .. เทคนิคนี้ริเริ่มโดย Adolf Goetzberger และ Armin Zastrow ในปี 2524 คำว่า ‘Agrivoltaic‘ ได้รับการประกาศเกียรติคุณในปี 2554 ..
กฎหมายว่าด้วยการผลิตทางการเกษตรนั้น แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศ ผลิตภัณฑ์พืชผลส่วนใหญ่ อาจยังไม่เหมาะกับเทคนิคนี้ นักลงทุนในโรงงานภาคเกษตรอุตสาหกรรม อาจมีวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกันด้วย เช่น การเพิ่มประสิทธิภาพของผลผลิตการเกษตร คุณภาพของพืชผล การเลี้ยงสัตว์ หรือการผลิตพลังงานเป็นหลักด้วยพืชน้ำมันไม่กี่ชนิดที่ปลูกรอบ ๆ โรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ ร่วมกับแหล่งพลังงานอื่น ๆ อีก เช่น พลังน้ำ พลังงานชีวมวล หรือการผลิตเชื้อเพลิงจากขยะ และของเหลือทิ้งจากการเกษตร เป็นต้น ..
ยุโรป และเอเชีย เป็นผู้บุกเบิกแนวคิดนี้มาแต่เดิม และต่อเนื่องจนปัจจุบัน ร่วมกับแนวคิดเกษตรทฤษฎีใหม่ในการทำเกษตรแบบยั่งยืน Sustainable Agriculture .. คำนี้ใช้กับเทคโนโลยีการใช้งานแบบคู่ร่วมโดยเฉพาะ การยกแผงโซลาร์เซลล์ขึ้นเหนือพื้นผิวประมาณ 5 เมตร เพื่อให้เครื่องจักรในฟาร์มเข้าถึงที่ดินได้ หรือระบบที่ติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์บนหลังคาเรือนกระจก การแรเงาแสงแดด หรือร่มเงาที่เกิดจากระบบดังกล่าว อาจมีทั้งผลดี และผลเสียต่อการผลิตพืชผล แต่ก็เชื่อได้ว่าการผลิตพลังงานจะชดเชยการสูญเสียดังกล่าวได้ .. แปลงทดลองจำนวนมากได้รับการติดตั้งทดสอบไปทั่วโลก
อย่างไรก็ตาม นอกเหนือจากจีน ญี่ปุ่น และประเทศในเอเชีย แล้วไม่พบความสำเร็จในเชิงพาณิชย์มากนัก ค่าใช้จ่ายสำคัญที่อาจทำให้ระบบการเกษตรไม่สามารถสร้างผลกำไรได้ คือ ค่าใช้จ่ายในการติดตั้งแผงเซลล์แสงอาทิตย์ .. ในประเทศเยอรมนี มีรายงานว่า อาจต้องใช้เงินอุดหนุนการผลิตกำลังไฟฟ้าจากภาครัฐสำหรับโครงการลักษณะดังกล่าวมากกว่า 300 % จึงจะสามารถช่วยประหยัดต้นทุนสำหรับเกษตรกร หรือนักลงทุน .. อย่างไรก็ตาม พื้นที่เกษตรกรรม และผลผลิตการเกษตรด้วยตัวมันเอง สามารถเป็นส่วนหนึ่งของกำลังผลิตไฟฟ้ารูปแบบผสมผสานไปพร้อมด้วย รวมถึงการผนวกเข้ากับระบบเครือข่ายโรงไฟฟ้าเสมือนสำหรับชุมชนเกษตรกรในอนาคตได้เป็นอย่างดี และคุ้มค่า ..
การใช้ระบบเกษตรโซลาร์เซลล์ Agrivoltaics นั้น ญี่ปุ่นเป็นตัวอย่างที่ยอดเยี่ยม .. ทั้งนี้ สำหรับญี่ปุ่น พลังงานแสงอาทิตย์ จะสามารถให้พลังงานตามความต้องการทั้งหมดของประเทศได้ เมื่อจัดวางแผงโซลาร์ครอบคลุมพื้นที่ 2.5 ล้านเอเคอร์ และหากเป็นระบบการเกษตรโวลตาอิก จะต้องการพื้นที่การเกษตร 7 ล้านเอเคอร์ ขณะที่ ญี่ปุ่นมีพื้นที่การเกษตรประมาณ 11.3 ล้านเอเคอร์ .. นอกจากนี้ สถาบัน German Fraunhofer ซึ่งเป็นองค์กรที่ส่งเสริมการใช้พลังงานแสงอาทิตย์ อ้างในปี 2564 ว่า 4 % ของที่ดินทำกินทั้งหมดในเยอรมนี จะต้องครอบคลุมแผงโซลาร์เซลล์ เพื่อให้มีความต้องการพลังงานทั้งหมดของประเทศ ที่ความต้องการความจุติดตั้งประมาณ 500 GWp เชื่อว่าความจุของประเทศทั้งหมดสำหรับระบบเกษตรอินทรีย์เหนือพืชที่อยู่ใต้ร่มเงา เช่น ผลเบอร์รี่จะอยู่ที่ 1,700 GWp หรือประมาณ 14 % ของพื้นที่เพาะปลูก ..
อย่างน้อยในสหรัฐฯ เมื่อปี 2562 นักเขียนบางคนเริ่มขยายความคำว่า ‘Agrivoltaics’ เพื่ออธิบายกิจกรรมทางการเกษตรใด ๆ ร่วมกับแผงโซลาร์เซลล์แบบเดิมที่มีอยู่ .. สัตว์เลี้ยง เช่น แกะ สามารถเล็มหญ้าระหว่างชุดแผงโซลาร์เซลล์ทั่วไปได้โดยไม่ต้องดัดแปลงใด ๆ .. พื้นที่เกษตรกรรมเหมาะสมที่สุดสำหรับโซลาร์ฟาร์มในแง่ของประสิทธิภาพ Solar PV ..
อุตสาหกรรมพลังงานแสงอาทิตย์สามารถสร้างกำไร และพลังงานได้มากที่สุด โดยการแทนที่พื้นที่เกษตรกรรมด้วยทุ่งแผงโซลาร์เซลล์ สาเหตุหลักเป็นเพราะว่าระบบเซลล์สุริยะ หรือแผงโซลาร์เซลล์โดยทั่วไป ประสิทธิภาพจะลดลงมากในที่อุณหภูมิสูงเกินไป เช่น ทะเลทราย และเพราะว่า พื้นที่เพาะปลูกส่วนใหญ่ ถูกสร้างขึ้นบนผิวดินที่มีความชื้น และอุณหภูมิจากพืชไร่ พืชสวน เองก็อยู่ในระดับที่พอเหมาะอย่างยิ่งสำหรับด้านหลังแผงโซลาร์เซลล์ในการแลกเปลี่ยนประจุไฟฟ้า ทำให้ได้ประสิทธิภาพกำลังผลิตไฟฟ้าสูงขึ้น เป็นรองก็เพียงบนแหล่งน้ำเท่านั้น ผลจากการระบายความร้อนเหนือพื้นที่เกษตรกรรม เป็นปัจจัยสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพแผงเซลล์สุริยะ ..
ทุ่งหญ้า และพื้นที่ชุ่มน้ำ ยังถือเป็นที่ดินประเภทที่ดีที่สุดในการแปลงพลังงานแสงอาทิตย์เป็นกำลังไฟฟ้าอีกด้วย .. Snowfields หรือน้ำแข็ง จัดเป็นสภาพแวดล้อมที่เลวร้ายที่สุด ในการผลิตกำลังไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ .. ดังนั้น จึงคาดว่า อนาคตการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ที่เติบโตขึ้น จะเพิ่มสัดส่วนการแข่งขันบนพื้นที่การเกษตรในอนาคตอันใกล้นี้ ..
หากสมมติว่า ศักยภาพพลังงานมัธยฐานของ Solar PV มาตรฐาน อยู่ที่ 28 W/m2 ตามที่อ้างสิทธิ์โดยบริษัทพลังงาน Californian SolarCity เป็นข้อมูลอ้างอิงที่ถูกต้อง การคำนวณคร่าว ๆ พบว่า ระบบ Solar PV ที่ครอบคลุมพื้นที่เพาะปลูกน้อยกว่า 1 % ของโลกด้วยแผงโซลาร์เซลล์รูปแบบเดิม สามารถผลิตกำลังไฟฟ้าทั้งหมดที่โลกต้องการได้ ..
นอกจากนี้ การวางระบบ Agrivoltaics นั้น บางส่วนอาจเป็นเพียงแค่การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์บนหลังคาโรงนา หรือโรงเลี้ยงสัตว์ .. โครงการขนาดเล็กบางแห่งในสหรัฐฯ ที่มีการเลี้ยงผึ้งตามแนวขอบแผงโซลาร์เซลล์แบบเดิมที่จัดวางเรียงกันอยู่ในไร่นั้น ก็ยังถูกเรียกว่าระบบเกษตรโวลตาอิก Agrivoltaics ด้วยเช่นกัน .. มันถือเป็นหนึ่งในระบบ Solar PV แบบแยกย่อยที่แตกต่างกันไปตามภูมิสังคมของแต่ละพื้นที่นั่นเอง ด้วยเหตุนี้ Agrivoltaics จึงมิได้มีรูปแบบตายตัวแต่อย่างไร ..
มหาวิทยาลัยเวอร์มอนต์ The University of Vermont ทดสอบการผลิตหญ้าฝรั่น Saffron ราคาสูง รวมทั้งพืชใต้ร่มเงาอีกหลายประเภทภายใต้แผงโซลาร์เซลล์ และมันได้ผลลัพธ์ดีเยี่ยม และในนอร์ทแคโรไลนา North Carolina ผู้พัฒนาพลังงานแสงอาทิตย์ Cyprus Creek Renewables กำลังทดสอบการทำปศุสัตว์ และการเลี้ยงผึ้งร่วมกับแผงโซลาร์เซลล์ .. ออสเตรเลียกำลังทดสอบความเข้ากันได้ของแผงโซลาร์เซลล์ และสัตว์กินหญ้า ในโครงการหนึ่งของสหรัฐฯ ผู้พัฒนาพลังงานแสงอาทิตย์พบว่าฝูงแกะช่วยให้พวกเขากำจัดค่าใช้จ่ายประจำปีในการตัดหญ้าใต้ และรอบแผงโซลาร์เซลล์ นักประดิษฐ์ด้านการเกษตรได้ค้นพบว่า แกะเป็นเพื่อนในอุดมคติสำหรับแผงโซลาร์เซลล์ วัวอาจมีขนาดใหญ่ไปนิด และต้องการเสาที่สูงกว่า และอาจมีราคาแพง ในขณะที่แพะไม่พบการปีนป่ายขึ้นไปบนแผงโซลาร์เซลล์แต่อย่างไร เป็นต้น ..
อย่างไรก็ตาม ในพื้นที่การเกษตร มิได้มีแหล่งพลังงานทางเลือก พลังงานทดแทน และพลังงานหมุนเวียน ที่เป็น Solar PV เท่านั้น แหล่งพลังงานในพื้นที่เกษตรกรรม ยังประกอบขึ้นด้วย พลังน้ำ พลังงานลม พลังงานชีวมวล หรือแหล่งพลังงานอื่น ๆ อีกตามสภาพภูมิสังคมซึ่งแตกต่างกันไป .. เทคโนโลยีด้านการเกษตร เป็นอีกตัวแปรสำคัญในการใช้พื้นที่ร่วมกันให้เกิดประโยชน์ในภาพรวมสูงสุด ..
การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกด้วยเทคนิคทางเกษตร และการดักจับคาร์บอน Carbon Capture และก๊าซเรือนกระจก เช่น ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ CO2 รวมทั้งก๊าซมีเทน CH4 มาเก็บไว้ใช้ประโยชน์ในภายหลัง สามารถนำไปผลิตเป็นเชื้อเพลิงชีวมวล Biomass เช่นเดียวกับการนำของเหลือทิ้งทางเกษตรมาผลิตเชื้อเพลิงได้เช่นกัน รวมทั้งการเพาะจุลินทรีย์ การผลิตปุ๋ยหมัก ปุ๋ยอินทรีย์ธาตุอาหารสูง การบำรุงรักษาดิน หรือแม้แต่การปรับเปลี่ยนอาหารเลี้ยงสัตว์ในปศุสัตว์ การเพิ่มวิตามีน และโปรตีน ในผลผลิตการเกษตรที่เป็นอาหารของมนุษย์ เพื่อเพิ่มมูลค่าผลผลิตการเกษตรได้อีกหลากหลายแนวทาง เป็นต้น .. มัน คือ รูปแบบการทำเกษตรแบบยั่งยืน Sustainable Agriculture ด้วยเกษตรทฤษฎีใหม่ที่ชาญฉลาด และน่าสนใจอย่างยิ่ง ..
ผลิตภัณฑ์อาหารจากจุลินทรีย์ และกระบวนผลิตขนาดใหญ่ที่ขับเคลื่อนด้วยพลังแสงอาทิตย์ ..
ตัวอย่างการผลิตจุลินทรีย์ที่อุดมด้วยสารอาหารโดยใช้เซลล์แสงอาทิตย์ ทำให้ศักยภาพในการผลิตอาหารคุณภาพเพิ่มมากขึ้น โดยใช้ทรัพยากรน้อยลง ตามที่กลุ่มนักวิจัยของเยอรมันที่จำลองการผลิตสารชีวมวลของจุลินทรีย์ในพื้นที่ขนาดใหญ่ โดยการรวมเซลล์แสงอาทิตย์ อากาศ น้ำ และสารอาหารบนพื้นดิน ..
นักวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัย Göttingen ในเยอรมนี ได้เสนอให้รวมการผลิตพลังงานแสงอาทิตย์เข้ากับการผลิตโปรตีนจุลินทรีย์ ซึ่งพวกเขาเชื่อว่าอาจเป็นทางเลือกทดแทนโปรตีนจากพืช และสัตว์ได้ อันจะส่งผลให้ความมั่นคงด้านอาหารได้รับการประกัน ในขณะที่สามารถลดการใช้ที่ดินลงได้ ..
การผลิตโปรตีนจากจุลินทรีย์ ซึ่งประกอบไปด้วยผงละเอียดที่สามารถใช้เป็นอาหารโปรตีนสูงสำหรับสัตว์ หรืออาหารสำหรับมนุษย์ ซึ่งทำได้ด้วยการใช้แบคทีเรีย เชื้อรา ยีสต์ และสาหร่าย อันถือเป็นอีกทางเลือกหนึ่งของการปลูกพันธุ์พืชทั่วไป .. นักวิทยาศาสตร์ตั้งข้อสังเกตว่า ยังไม่มีการเปรียบเทียบเชิงปริมาณระหว่างการเกษตรแบบดั้งเดิมกับระบบโปรตีนจุลินทรีย์ที่ขับเคลื่อนด้วยเซลล์แสงอาทิตย์ในแง่ของการใช้ที่ดิน และประสิทธิภาพการใช้พลังงาน ..
กลุ่มนักวิจัยเยอรมัน ได้จำลองการผลิตมวลชีวภาพของจุลินทรีย์จำนวนมาก ซึ่งเรียกอีกอย่างว่า โปรตีนเซลล์เดียว Single – Cell Protein : SCP โดยการรวมเซลล์แสงอาทิตย์ อากาศ น้ำ และสารอาหารแบบติดตั้งบนพื้นเพื่อปลูกโปรตีนจุลินทรีย์ ภายใต้การกำหนดค่านี้ Solar PV จะถูกใช้เพื่อแปลง CO2 ที่ได้จากการดักจับจากบรรยากาศโดยตรง ให้เป็นชีวมวลของจุลินทรีย์ที่อุดมไปด้วยธาตุอาหาร ..
ขั้นตอนประการแรก กำลังไฟฟ้าที่ผลิตโดยโรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ จะใช้ในการผลิตพลังงานเคมีไฟฟ้าที่เก็บไว้ในอิเล็กตรอนของสาร เช่น ไฮโดรเจน Hydrogen, เมทานอล Methanol และฟอร์เมต Formate .. หลังจากนั้น จะถูกแปลงเป็นพลังงานเคมีที่เก็บไว้ในชีวมวลด้วยการเติบโตของจุลินทรีย์ ในขั้นตอนสุดท้ายของกระบวนการกรอง นิวคลีโอไทด์ Nucleotides, กรดไขมัน Fatty Acids และคาร์โบไฮเดรต Carbohydrates จะถูกทิ้งออกจากชีวมวล และจะเก็บไว้เฉพาะโปรตีนเท่านั้น ..
อาหาร ถือได้ว่าเป็นสื่อกลางในการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ เมื่อพิจารณาจากแหล่งที่มา สาร และวิธีการมากมายในการผลิตอาหาร จุลชีพแทบทุกชนิดอาจเป็นสิ่งปนเปื้อนได้ เมื่อมีโอกาสเติบโต จุลินทรีย์จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในรูปลักษณ์ รสชาติ กลิ่น และคุณภาพอื่น ๆ ของอาหาร การเปลี่ยนแปลงจะแตกต่างกันไปตามประเภทของอาหารที่เสื่อมโทรม แต่สามารถสรุปได้โดยการตรวจสอบที่มาของสารอาหารหลักที่พบในอาหาร ได้แก่ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน ..
อาหารที่มีโปรตีน โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ เน่าเสียโดยสิ่งมีชีวิต เช่น แบคทีเรีย Proteus, Pseudomonas และ Clostridium ที่ทำลายสายโซ่เปปไทด์ยาวของโปรตีนให้เป็นกรดอะมิโน Amino Acids และสารประกอบที่มีกลิ่นเหม็น เช่น เอมีน Amines, แอมโมเนีย Ammonia และไฮโดรเจนซัลไฟด์ Hydrogen Sulfide : H2S ..
การค้นพบของนักวิจัยเกี่ยวกับการผลิต Single – Cell Protein : SCP ที่ใช้พลังงานแสงอาทิตย์นั้น ต้องการพื้นที่การเกษตรเพียง 10 % ของพื้นที่เมื่อเทียบกับถั่วเหลือง ซึ่งเป็นพืชผลให้โปรตีนที่มีประสิทธิภาพสูง .. นอกจากนี้ รายงานยังระบุด้วยว่า พืช และสัตว์ ใช้น้ำประมาณ 100 และ 10,000 เท่า เพื่อสร้างแคลอรีที่เท่ากันตามลำดับ อีกด้วย ..
“ผลการศึกษาพบว่า แม้ในสภาพอากาศที่มีแสงแดดน้อย ผลผลิตของอาหารจุลินทรีย์ หรือ Single – Cell Protein : SCP ที่ใช้พลังงานแสงอาทิตย์ ให้ผลผลิตที่ดีกว่าพืชหลักอยู่มากในเชิงเปรียบเทียบ ขณะที่ เกษตรกรสามารถลดการใช้น้ำ และปุ๋ย ได้มากอย่างมีนัยยะสำคัญ” นักวิชาการเน้นย้ำ “สิ่งที่สำคัญ ได้แก่ กระบวนผลิตนี้ อาจตั้งอยู่ในภูมิภาคที่ไม่เหมาะสำหรับการเกษตร เช่น ทะเลทราย ได้อีกด้วย” ..
อย่างไรก็ตาม เป็นที่ทราบด้วยว่า Single – Cell Protein : SCP อาจต้องรับมือกับการยอมรับของผู้บริโภคในตลาดอาหาร หรือแรงกดดันต่อราคาในตลาดอาหารสัตว์ ให้ผันแปรรุนแรงได้ในอนาคต ..
การคาดการณ์ตลาด Agrivoltaics ทั่วโลก ..
ระบบ Agrivoltaic ได้รับแรงกระเพื่อมรุนแรงทั่วโลกจากความต้องการใช้ทรัพยากรร่วมกัน ไปจนถึงระดับความขัดแย้งการจัดสรรทรัพยากรบนพื้นที่การเกษตร ..
คาดหมายว่า ระบบเทคโนโลยีพลังแสงอาทิตย์บนพื้นที่เกษตรกรรม การใช้ที่ดินแบบสองทางสำหรับทั้งโครงการพลังงานแสงอาทิตย์ และการเกษตรจากเซลล์แสงอาทิตย์ Solar PV จะได้รับแรงฉุดกระชากไปทั่วโลกในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า โดยความจุของระบบที่เปิดใช้งานจะเพิ่มขึ้นมากกว่า 10 GW ภายในปี 2573 .. ระบบ Agrivoltaic กำลังเป็นเทคโนโลยีหลักในภาคพลังงานแสงอาทิตย์เป็นส่วนใหญ่จากนี้ไป ..
ก่อนหน้านี้ ค่าใช้จ่ายล่วงหน้าที่สูง การออกแบบโครงการที่ไม่ได้มาตรฐาน ความซับซ้อน การขาดกฎระเบียบและการแบ่งเขตสำหรับระบบแบบใช้งานควบคู่กันไปในตลาดส่วนใหญ่ รวมทั้งความจำเป็นในการปรับระบบขนส่งทางการเกษตรบนที่ดินแบบสองทาง ได้จำกัดการเติบโตของระบบ Agrivoltaic ไว้ .. ตลาดโลกเพียงไม่กี่แห่ง เช่น จีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ฝรั่งเศส และสหรัฐฯ เท่านั้นที่พบกับความสำเร็จที่ชัดเจน ..
ตามข้อมูลของสถาบัน Fraunhofer สำหรับระบบพลังงานแสงอาทิตย์บนพื้นที่เกษตรกรรมทั่วโลก มีอยู่ที่ประมาณ 2,900 MW ในปี 2563 ซึ่งคิดเป็นสัดส่วนน้อยกว่า 1 % ของความจุพลังงานแสงอาทิตย์ที่ติดตั้งทั่วโลก และจีน ถือครองสัดส่วนที่ใหญ่ที่สุดด้วยกำลังการผลิต 1,900 MW ..
มันหมายถึง ความต้องการติดตั้งระบบเกษตรโวลตาอิก Agrivoltaics ยังน้อยอยู่มาก แต่มีสัญญาณชัดเจนว่า มันกำลังจะเพิ่มขึ้น เนื่องจากการศึกษาเพิ่มเติม ได้เริ่มแสดงให้เห็นถึงข้อดี และประโยชน์มากขึ้นกว่าความเชื่อเดิม ๆ และภาครัฐของแต่ละประเทศ ได้ตระหนักถึงความสำคัญของเกษตรกรรมโวลตาอิก Agrivoltaics .. ด้วยเหตุนี้ จึงคาดหมายว่า การติดตั้งระบบเกษตรโวลตาอิก จะเริ่มต้นขึ้นทั่วโลกในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า โดยจะมีกำลังการผลิตติดตั้งรวมเพิ่มขึ้นมากกว่า 10 GW ในทศวรรษหน้า ทั้งนี้ ในบรรดาอรรถประโยชน์ของการใช้ระบบเกษตรกรรม Agrivoltaics จะเน้นไปที่
ประการแรก การนำเสนอโอกาสที่เยี่ยมยอดในการรับรายได้สองทาง .. ระบบ Agrivoltaic ซึ่งระบบ Solar PV ได้รับการยกระดับจากพื้นดิน 7 – 10 ฟุต แทนที่จะเป็นประมาณ 3 ฟุต สำหรับโครงการ Solar PV แบบติดตั้งบนพื้นดินทั่วไป ทำให้เกษตรกรสามารถใช้ที่ดินด้านล่างแผงโซลาร์เซลล์สำหรับทุ่งเลี้ยงสัตว์ต่อไปได้ .. ปศุสัตว์ หรือการปลูกพืชผลต่าง ๆ เป็นรายได้หลักของเกษตรกรมาโดยตลอด จนเมื่อในพื้นที่สามารถผลิตพลังงานได้เองอย่างพอเพียง และยังเหลือขายกำลังไฟฟ้าส่วนเกินให้กับระบบสายส่งกำลังไฟฟ้าได้อีกต่างหาก .. ด้วยเหตุนี้ ระบบจึงสร้างกระแสรายได้สองทางพร้อมกัน ซึ่งช่วยให้ผู้ติดตั้งระบบ และเกษตรกรในพื้นที่ ได้รับผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจเพิ่มเติม และช่วยให้สามารถกู้คืนค่าใช้จ่ายล่วงหน้าที่เป็นภาระ ให้กลับมาเป็นผลกำไรได้อย่างรวดเร็วยิ่งขึ้น ..
ประการที่ 2 ระบบ Agrivoltaic มีความเหมาะสำหรับพื้นที่ที่มีข้อจำกัดการใช้ที่ดินด้วย .. การใช้ที่ดินแบบสองทางสำหรับทั้งพลังงานแสงอาทิตย์ และการเกษตร เหมาะสมอย่างยิ่งในการเปิดโอกาสการติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์แสงอาทิตย์ในตลาด และภูมิภาค ที่มีพื้นที่จำกัด .. นอกจากนี้ ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์โดยวารสาร Energy Research & Social Science ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ.2564 พบว่าการวางตำแหน่งร่วมกันของพลังงานแสงอาทิตย์ และการเกษตร ได้รับการสนับสนุนจากชุมชนในท้องถิ่นสำหรับโครงการพลังงานแสงอาทิตย์ในพื้นที่ที่การพัฒนายังเข้าไปไม่ถึง .. ก่อนหน้านี้ โครงการลักษณะนี้ อาจถูกมองว่าเป็นภัยคุกคามต่อการทำเกษตร แต่ปัจจุบัน ทัศนะคติดังกล่าวได้เปลี่ยนไปอย่างมาก มันกลายเป็นความต้องการแหล่งพลังงานของเกษตรกร ผู้คน และชุมชนในพื้นที่ ซึ่งปัจจุบันถูกมองว่า มันเป็นความจำเป็นที่ขาดไม่ได้ ..
ประการที่ 3 การสร้างประโยชน์สำหรับสภาพอากาศ Microclimate .. การศึกษาวิจัยหลายชิ้นแสดงให้เห็นว่า การอยู่ร่วมกันของพืชพันธุ์ต่าง ๆ ภายใต้แผงโซลาร์เซลล์ สร้าง Microclimate ที่เป็นประโยชน์สำหรับทั้งแผงเซลล์แสงอาทิตย์ และพืชผล .. ผลการศึกษาปี 2562 ในห้องปฏิบัติการพลังงานทดแทนแห่งชาติของสหรัฐฯ พบว่า ชั้นใต้ดินจากพืชสามารถสร้างสภาพแวดล้อมที่เย็นกว่าได้มากถึง 9 oC ประสิทธิภาพของแผงเซลล์แสงอาทิตย์ที่เพิ่มขึ้น
ในขณะที่ ประสิทธิภาพการใช้น้ำ ปริมาณความชื้นในดิน และพืชผลที่ดีขึ้น รวมทั้งอัตราผลตอบแทน ตัวอย่างเช่น ภายในการศึกษานี้ การผลิตมะเขือเทศเชอรี่ Cherry Tomato เพิ่มขึ้นสองเท่าในระบบเกษตรโวลตาอิก และประสิทธิภาพการใช้น้ำสำหรับพืชผลนั้น สูงกว่าสภาพการปลูกปกติถึง 65 % ร่มเงาจากแผงโซลาร์เซลล์ ยังสามารถให้การปกป้องจากแสงแดด และความร้อนสำหรับทั้งเกษตรกร คนงานเกษตร และปศุสัตว์ รวมทั้งสามารถปกป้องพืชผลจากสภาพอากาศที่รุนแรง เช่น พายุลูกเห็บ และอื่น ๆ ได้ ..
และประการที่ 4 มันสามารถนำไปสู่การลดต้นทุนการดำเนินงาน และการบำรุงรักษา .. ค่าใช้จ่ายในการดำเนินการ และบำรุงรักษาสำหรับโครงการพลังงานแสงอาทิตย์ สามารถลดลงได้ด้วยการใช้ที่ดินสำหรับทั้งเป็นแหล่งพลังงาน และการเลี้ยงปศุสัตว์ .. สัตว์กินหญ้า เช่น แกะ ได้รับการพิสูจน์แล้วว่ามีประสิทธิภาพในการลดความจำเป็นในการตัดหญ้า และลดการใช้ยาฆ่าแมลงเพื่อรักษาพืชพันธุ์รอบ ๆ แผงโซลาร์เซลล์ ..
การนำระบบ Agrivoltaic มาใช้ จะช่วยเพิ่มโอกาสการเติบโตของพลังงานแสงอาทิตย์ในอเมริกาเหนือ ยุโรปตะวันตก และเอเชีย ..
สิ่งที่สนับสนุนการคาดการณ์สำหรับการเติบโตอย่างแข็งแกร่งของกำลังการผลิตเกษตรรูปแบบ Agrivoltaics นั้น สังเกตเห็นได้จากโครงการภาครัฐหลายรายการ รวมถึงการสนับสนุนจากรัฐบาลประเทศต่าง ๆ .. ในช่วงหลายเดือนเมื่อปีที่ผ่านมานี้ มีการประกาศดำเนินโครงการสำคัญหลายโครงการ .. เดือนพฤษภาคม พ.ศ.2564 บริษัทสาธารณูปโภคในฝรั่งเศส EDF และ Cero ซึ่งเป็นบริษัทในเครือ Macquarie Group ได้ลงนามในข้อตกลงเพื่อซื้อกิจการ Green Lighthouse Development ซึ่งเป็นผู้พัฒนาพลังงานแสงอาทิตย์ที่เชี่ยวชาญด้านการเกษตร และมีกำลังการผลิตไฟฟ้าในระบบเกษตรอินทรีย์มากถึง 2.4 GW ที่อยู่ระหว่างการพัฒนาในฝรั่งเศส .. ในเดือนมีนาคม 2564 บริษัทพลังงานหมุนเวียนของเยอรมัน BayWa r.e. เสร็จสิ้นโครงการ Agrivoltaic 1.2 MW ในเนเธอร์แลนด์โดยภาครัฐ ได้กำหนดให้บริษัทเอกชนนำกำลังการผลิตไฟฟ้าจากระบบ Agrivoltaic แบบออนไลน์ 35 MW ในยุโรปให้แล้วเสร็จ ภายในสิ้นปี 2565 ..
นอกจากนี้ในเดือนมีนาคม ได้มีการประกาศว่า ซัพพลายเออร์ Solar PV ระบบติดตาม Ideematec Inc. จะจัดหาอุปกรณ์โซลาร์เซลล์พร้อมระบบติดตาม สำหรับกำลังผลิต 100 MW ของโครงการผลิตกำลังไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์บนพื้นที่การเกษตรในฝรั่งเศส .. เดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2564 บริษัท Univergy ได้ประกาศการเริ่มต้นการก่อสร้างโครงการเกษตรรูปแบบ Agrivoltaics ขนาด 120 MW ในออสเตรเลีย ขณะที่ JinkoSolar ผู้ผลิตแผงเซลล์แสงอาทิตย์ของจีน ได้ประกาศข้อตกลงสำหรับโครงการเกษตรโวลตาอิกขนาด 2 GW ในจีน เมื่อเดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2563 .. โดยรวมแล้ว มีโครงการ Agrivoltaic ขนาดมากกว่า 2,500 MW อยู่ในขั้นตอนการวางแผน หรือกำลังก่อสร้างอยู่ทั่วยุโรป เอเชีย ออสเตรเลีย และสหรัฐฯ ..
ทั้งนี้ จากการที่เราสังเกตเห็นแรงผลักที่เพิ่มขึ้นสำหรับการนำระบบ Agrivoltaic ไปประยุกต์ใช้งานบนพื้นที่เกษตรในชนบทห่างไกลโดยภาครัฐ และเอกชน รวมถึงแผนงานในระบบสาธารณูปโภค ซึ่งทำให้คาดหมายว่า จะมีการประกาศโครงการขนาดใหญ่เพิ่มเติมในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเดือนเมษายน พ.ศ.2564 รัฐบาลของอิตาลี เปิดเผยแผนฟื้นฟู และการกู้คืนแห่งชาติ The National Recovery and Resilience Plan : PNRR ซึ่งสรุปแผนการลงทุน และการปฏิรูปเพื่อฟื้นเศรษฐกิจให้ได้ ซึ่งภายในแผนนี้ 1.1 พันล้านยูโร จากเงินทุนหมุนเวียนเกือบ 6 พันล้านยูโร ถูกกำหนดให้มุ่งไปสู่การพัฒนาระบบการเกษตรโดยรัฐบาลมีเป้าหมายที่จะปรับใช้กำลังการผลิตไฟฟ้าในระบบ Agrivoltaics ขนาดอย่างน้อย 2 GW ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า ..
เดือนมิถุนายน พ.ศ.2564 บริษัทพลังงานแสงอาทิตย์ของฝรั่งเศส Sun’Agri, Altergie Développement et Râcines, REM Tec และ Kilowattsol ได้เปิดตัวสมาคมการเกษตรโวลตาอิกแห่งแรกของโลกชื่อ France Agrivoltaisme เพื่อส่งเสริมการพัฒนาระบบสุริยะรูปแบบคู่ควบกับเกษตรกรรมในพื้นที่เพาะปลูกของฝรั่งเศส .. เดือนพฤษภาคม 2564 บริษัท Iberdrola ผู้พัฒนาแหล่งพลังงานในสเปนได้เปิดตัวบริษัท Perseo ซึ่งเป็นบริษัทสตาร์ทอัพที่มีเป้าหมายเพื่อลดต้นทุน และสร้างโซลูชั่นที่เป็นนวัตกรรมใหม่ ๆ สำหรับระบบการเกษตรที่ใช้แหล่งพลังงานแสงอาทิตย์ในรูปแบบ Agrivoltaics เป็นต้น ..
สรุปส่งท้าย ..
พร้อมกับผลผลิตการเกษตรยุคใหม่ ความต้องการพลังงานของโลกสามารถขับเคลื่อนด้วยพลังงานแสงอาทิตย์จากพื้นที่เพาะปลูก .. การศึกษาของ Oregon State University ซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Scientific Reports พบว่าหากแปลงพื้นที่เกษตรกรรมเพียงน้อยกว่า 1 % เป็นแผงโซลาร์เซลล์เท่านั้น ก็เพียงพอที่จะเติมเต็มความต้องการพลังงานไฟฟ้าทั่วโลกได้ ..
แนวคิดของการพัฒนาร่วมบนพื้นที่เดียวกันสำหรับทั้งพลังงานแสงอาทิตย์ และการเกษตรรูปแบบมาตรฐานเดิม เรียกว่า Agrivoltaics ..
การประยุกต์ใช้งานแหล่งพลังงานแสงอาทิตย์ของมนุษยชาติทั่วโลกกำลังเพิ่มสูงขึ้น .. ผู้คนสามารถเห็นหลักฐานบนหลังคาบ้าน สวนหลังบ้าน เหนือพื้นที่การเกษตร หลังคาอาคารโรงงานอุตสาหกรรม บนอ่างเก็บน้ำ แหล่งน้ำของชุมชน หมู่บ้าน และในทะเลทราย ..
หน่วยผลิตไฟฟ้าที่เป็นแผงโซล่าเซลล์แยกย่อย และโรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ขนาดใหญ่ ขนาดเล็ก รูปแบบต่าง ๆ เกิดขึ้นมากมาย .. มันได้กลายเป็นสัญญาณบ่งชี้ชัดเจนต่อการเปลี่ยนแปลงในอนาคตไปสู่สังคมคาร์บอนต่ำ และมันกำลังเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วกว่าที่มีการคาดการณ์ไว้ ..
การเกษตรแบบยั่งยืน Sustainable Agriculture เป็นหนึ่งในเป้าหมายการพัฒนาที่สำคัญที่สุดที่กำหนดโดยองค์การสหประชาชาติ เพื่อให้บรรลุความมั่นคงด้านอาหาร และตอบสนองความต้องการอาหารของประชากรโลกที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ .. คาดหมายได้ว่า ระบบเทคโนโลยีพลังแสงอาทิตย์บนพื้นที่เกษตรกรรม การใช้ที่ดินแบบสองทางสำหรับทั้งโครงการพลังงานแสงอาทิตย์ และการเกษตรจากเซลล์แสงอาทิตย์ Solar PV จะได้รับแรงหนุนไปทั่วโลกในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า โดยเฉพาะในประเทศเกษตรกรรม ด้วยความจุของ Agrivoltaics ที่เพิ่มขึ้นมากกว่า 10 GW ภายในปี 2573 ..
สำหรับประเทศไทย นอกจากแผงโซล่าเซลล์แยกย่อยบนพื้นที่เกษตรกรรมแล้ว ยังนิยมจัดวางระบบ Floating Solar Farms หรือ Floatovoltaics บนแหล่งน้ำ เพื่อจ่ายกำลังไฟฟ้าให้แก่ชุมชนเกษตรกร ..
การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์กลายเป็นวิธีที่รวดเร็วสำหรับเกษตรกรที่จะได้รับผลตอบแทนจากที่ดินที่เพาะปลูกมากขึ้น การอยู่ร่วมกันของแผงเซลล์แสงอาทิตย์ และพืชผลอย่างมีเหตุผล หมายถึงการแบ่งปันพื้นที่ และปริมาณแสงแดด .. ทั้งนี้ เทคโนโลยีนี้อาจใช้ไม่ได้กับผลิตภัณฑ์ทุกประเภท แต่ได้พิสูจน์แล้วว่าเป็นไปได้สำหรับพืชที่ชอบร่มเงาหลายประเภทด้วย ตั้งแต่ไม้ผล ไปจนถึง ถั่วลิสง อัลฟัลฟ่า มันเทศ เผือก มันสำปะหลัง มันฝรั่ง และผักกาดหอม ..
ในอีกกรณีหนึ่งแสงแดด และร่มเงาจะสลับกันซึ่งในบางประเทศ ทำให้สามารถปลูกพืชที่ชอบแสงแดด เช่น องุ่นได้ นอกจากนี้พื้นผิวของแผงโซลาร์เซลล์ไม่เพียงช่วยรักษาความชื้นในดินให้นานขึ้นเท่านั้น แต่ยังช่วยปกป้องพืชผลจากสภาพอากาศที่รุนแรงซึ่งคาดว่าจะเกิดบ่อยขึ้นเรื่อย ๆ ได้ เช่น พายุลูกเห็บ เป็นต้น การพัฒนาทางเทคโนโลยีอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องชี้ให้เห็นถึงเซลล์แสงอาทิตย์ฟิล์มบางโปร่งใส The Transparency Thin – Film Solar PV ซึ่งแสงแดดผ่านทะลุไปได้ สามารถใช้เป็นฝาครอบเรือนกระจก .. มันได้กลายเป็นรูปแบบหนึ่งในการใช้พลังงานแบบพอเพียงอีกด้วย ..
การลดลงอย่างต่อเนื่องของราคาแผงโซลาร์เซลล์ หมายความว่า ต้นทุนที่จำเป็นในการติดตั้งระบบ Solar PV บนพื้นที่เกษตรกรรม Agrivoltaics ประเภทนี้นั้น อยู่ในมือของเกษตรกรจำนวนมากขึ้นเรื่อย ๆ นี่คือปัจจัยที่เป็นประเด็นสำคัญ ทั้งนี้ พลังงานแสงอาทิตย์ซึ่งกำลังจะมีราคาถูกกว่าการผลิตกำลังไฟฟ้าจากแหล่งพลังงานเชื้อเพลิงฟอสซิล รวมถึงการติดตั้งระบบ Agrivoltaics ในหลายประเทศที่เพิ่มมากขึ้นอย่างมีนัยยะสำคัญนี้นั้น ได้ส่งผลให้แผนที่ระบบพลังงานโลก กำลังเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็วกว่าที่หลายคนคิดไว้ด้วยความเร่ง ..
คอลัมน์ : Energy Key
By… โลกสีฟ้า
สนับสนุนคอลัมน์ โดย E@ บริษัท พลังงานบริสุทธิ์ จำกัด (มหาชน)
ขอบคุณเอกสารอ้างอิง :-
Solar Technology in Agriculture :-
Solar – Powered Large Scale Microbial Food Production | PV Magazine :-
The Role of Solar Power in Smart Agriculture | Antaira :-
Farmer’s Guide to Going Solar | Department of Energy | US DOE :-
The Application of Solar Energy in Powering Agriculture | Cleanleap :-
Agrivoltaic Systems Gaining Momentum Globally | Fitch Solutions :-
Agrivoltaic: Solar Powering the Future of Agriculture :-
“Agrivoltaics,” A Win – win Strategy Combining Solar & Agriculture | Microgridnews :-
