ช่วงหลายอาทิตย์ที่ผ่านมา หลายคนคงได้ยินข่าวความคืบหน้าเรื่อง “วัคซีน Covid-19” จากต่างประเทศผ่านหูกันมาไม่มากก็น้อย จากผู้ที่ “ได้ฉีด” วัคซีน Covid-19 เป็นกลุ่มแรกๆ ทั่วโลก
คำถามต่อมาที่หลายคนอยากรู้ คงเป็นเรื่องที่เมื่อไรวัคซีนตัวความหวังนี้ จะบินมาถึงประเทศไทยสักที หรือคำถามง่ายๆ แบบคนขี้สงสัยว่า “ก่อนจะเอาเจ้าวัคซีน Covid-19 มาฉีดใส่ในตัว” เราต้องเตรียมความพร้อมอย่างไรกันแน่ ?
แน่นอนว่าวัคซีน Covid-19 ที่เข้ามาในประเทศไทยล็อตแรก คงจะอยู่ในมือของสาธารณสุขเป็นที่เรียบร้อยแล้ว แต่สำหรับหน่วยงาน “เอกชน” ก็คงขึ้นอยู่กับเวลาที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) จะอนุญาตให้โรงพยาบาลเอกชนทั่วประเทศ ทำการใช้งานได้แบบเป็นทางการเท่านั้น ฉะนั้น ในระหว่างที่เรานับถอยหลังรอสัญญาณไฟเขียวจาก อย. เราลองมาทำความเข้าใจกับข้อสงสัยการเตรียมตัวฉีดวัคซีน โควิด-19 ก่อนสักนิดกับ “คุณหมอสมชัย ลีลาศิริวงศ์” แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านตจวิทยา และที่ปรึกษาผู้จัดการความเสี่ยง โรงพยาบาลพระรามเก้า
Q: “ใคร” บ้าง ที่มีสิทธิ์ฉีดวัคซีน Covid-19
คุณหมอสมชัย : ในเบื้องต้นวัคซีนทุกตัว สามารถฉีดให้กับคนแข็งแรง ที่มีอายุ 18 ปีขึ้นไป แต่ถ้าเป็นผู้หญิง “ต้องไม่ได้ตั้งครรภ์” เพราะในการทดลองที่ผ่านมา ยังไม่เคยมีการทดลองฉีดในคนอายุต่ำกว่า 18 ปี หรือในเด็ก หรือในสตรีมีครรภ์ ดังนั้นโดยทั่วไป การฉีดวัคซีนจะยังไม่มีนโยบายฉีดให้กับคนกลุ่มนี้
Q: ก่อนไปฉีดวัคซีน ต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้าง
คุณหมอสมชัย : การฉีดวัคซีนโควิด-19 ก็เหมือนกับการฉีดวัคซีนทั่วๆ ไป หากร่างกายเราปกติแข็งแรงดี เราก็ไม่จำเป็นต้องเตรียมตัวอะไรเป็นพิเศษ ดังนั้น ก่อนมาฉีดก็ควรเช็คความพร้อมว่า เราไม่ได้เป็นไข้ ไม่ได้เจ็บป่วย หรือไม่มีอาการไข้หวัดใดๆ ก็สามารถฉีดได้เลย
Q: แล้วถ้ามีอาการป่วยด้วยโรคร้ายแรง จะมีสิทธิ์ฉีดวัคซีน Covid-19 หรือไม่
คุณหมอสมชัย : ตามข่าวที่เราเห็นว่าเกิดอุบัติการณ์ของการเสียชีวิตหลังจากฉีดวัคซีนค่อนข้างเยอะ จึงมีคำแนะนำจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือ FDA ใน “บางประเทศ” ว่า คนที่มีสุขภาพอ่อนแอมากๆ อายุมากจริงๆ หรือเป็นโรคร้ายแรง เช่น โรคทางเดินหายใจ โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน โรคมะเร็งขั้นลุกลาม ว่าไม่ควรฉีด ทว่านี่ก็เป็นเพียงรายงานในบางประเทศเท่านั้น ยังไม่ใช่การออกคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก สำหรับประชากรทั้งโลก สำหรับในไทยก็คงต้องติดตามข้อมูลจาก อย. เป็นรายวัน
Q: การฉีดวัคซีน Covid-19 จะมีผลข้างเคียงอะไรหรือไม่
คุณหมอสมชัย : โดยปกติแล้วการฉีดวัคซีนเกือบทุกชนิด จะมีผลข้างเคียงที่พบได้บ่อยอยู่แล้ว ซึ่งเป็นอาการทั่ว ๆ ไปของอาการไข้หวัด เช่น มีไข้ มีอาการปวดกล้ามเนื้อ หรือปวดบริเวณที่ฉีด รวมถึงมีอาการอ่อนเพลีย ส่วนอาการข้างเคียงอื่นๆ หรือกับการแพ้วัคซีน ตามที่รายงานมาจะเจอได้ค่อนข้างน้อย ซึ่งโอกาสเกิดประมาณ 10-20 คน ในล้านคน เรียกได้ว่าไม่สูงมาก แตกต่างจากวัคซีนทั่วไปเล็กน้อย แต่หากในภาพรวมเกิดอันตรายหรือมีความเสี่ยงมากเกินไปเมื่อไร ทาง อย. หรือ FDA ก็น่าจะระงับการฉีดวัคซีน Covid-19 โดยทันที
Q: แล้วจากข่าวที่มีผู้เสียชีวิตหลังฉีดวัคซีน Covid-19 เกิดจากสาเหตุอะไร
คุณหมอสมชัย : ประเด็นการฉีดวัคซีน Covid-19 แล้วทำให้เกิดอาการแพ้รุนแรงจนเสียชีวิตในคนสูงอายุ ในบางประเทศที่มีรายงานมา ถือว่ายังเป็นเรื่องเบื้องต้นมาก ๆ ซึ่งในบางแห่งมีรายงานว่าอาจเกิดโอกาสแพ้มากกว่าวัคซีนทั่วไป แต่ก็ยังไม่มีใครตอบได้ว่าการเสียชีวิตเหล่านี้ เกิดจากการฉีดวัคซีน Covid-19 โดยตรงหรือไม่ และเราต้องทำความเข้าใจว่า วัคซีนทุกชนิดแม้กระทั่งวัคซีนโรคไข้หวัดใหญ่ธรรมดา ๆ ที่เราฉีดกันทุกปี มันมีโอกาสแพ้หรือแพ้รุนแรงเกิดขึ้นได้เสมอ แต่หากมองในภาพรวม “การฉีดวัคซีนถ้าสามารถทำได้ ย่อมดีกว่าการไม่ฉีดวัคซีนแน่นอนครับ”
Q: ทำไมจึงต้องมีการฉีดวัคซีน Covid-19 “เข็มที่สอง”
คุณหมอสมชัย : ที่จริงแล้ววัคซีน Covid-19 มีทั้งชนิดที่ฉีดเข็มเดียวและฉีด 2 เข็ม แต่วัคซีนที่เราทราบ ๆ กัน ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นวัคซีนที่ต้องฉีด 2 เข็ม เหตุผลเพราะว่า “การฉีดเข็มที่สองจะเป็นการกระตุ้นภูมิที่มีอยู่แล้ว ให้มีสูงเร็วขึ้น” พูดง่าย ๆ คือการฉีดวัคซีนเข็มเดียวก็สามารถกระตุ้นภูมิได้ระดับหนึ่งแล้ว แต่กว่าภูมิจะขึ้นสูงจนเรามั่นใจว่าป้องกันโรคได้จริง จะต้องใช้เวลาเป็นเดือนๆ เพราะฉะนั้นการฉีดวัคซีนเข็มที่สอง โดยทอดระยะเวลาออกไปประมาณ 4-6 สัปดาห์ จะช่วยกระตุ้นภูมิจากวัคซีนเข็มแรก ให้ขึ้นมาในระดับที่สูงพอที่จะป้องกันโรคได้เร็วขึ้นนั่นเอง
Q: ในตอนนี้โรงพยาบาลพระรามเก้าพร้อมให้บริการฉีดวัคซีน Covid-19 แล้วหรือยัง
คุณหมอสมชัย : สำหรับตัวโรงพยาบาลพระรามเก้าเอง เราอยู่ในขั้นเตรียมความพร้อม และเราก็กำลังรอไฟเขียวจากรัฐบาลหรือกระทรวงสาธารณสุขมากกว่า ซึ่งเมื่อไรที่ทางโรงพยาบาลพระรามเก้าได้รับไฟเขียว เราก็พร้อมดำเนินการให้บริการกับทุกคนในทันทีครับ
แม้ในตอนนี้เราจะยังไม่รู้เวลาที่แน่นอน ว่าวัคซีนความหวังจะได้รับการฉีดโดยทั่วถึงเมื่อไร แต่เชื่อว่าข้อมูลสำคัญที่ได้จาก คุณหมอสมชัย และโรงพยาบาลพระรามเก้า ก็คงมากพอในระดับหนึ่ง ที่จะให้ทุกคนได้ทำการสำรวจตัวเอง ว่าพร้อมพอสำหรับการฉีดวัคซีนแล้วหรือยัง? เมื่อพร้อมแล้ว เราก็มานั่งรอ “ไฟเขียว” จากรัฐบาลไปพร้อมๆ กันได้เลย
……………………
ขอบคุณ “โรงพยาบาลพระรามเก้า”
