‘HMPV’กับ‘SARS-CoV-2’เชื้อต่างตระกูล ยันยังไม่มี‘เชื้อไวรัสลูกผสม’ก่อโรคในคน

ศูนย์จีโนม รามาฯ แจงละเอียดยิบ “HMPV” กับ “SARS-CoV-2” เป็นเชื้อต่างตระกูล ยังไม่มี “เชื้อลูกผสม” ก่อโรคในคน

เมื่อวันที่ 7 ม.ค.68 ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล โพสต์ข้อความผ่านเพจเฟสบุ๊ก ระบุถึงกรณีเชื้อไวรัสเมตานิวโมไวรัสในมนุษย์ (HMPV) กับ SARS-CoV-2 หลังมีการส่งต่อข้อความว่า เชื้อสองตัวนี้สามารถผสมพันธุ์กันได้ ใจความสรุปว่า เชื้อ HMPV และไวรัส SARS-CoV-2 ต่างก็เป็นเชื้อก่อโรคระบบทางเดินหายใจที่สำคัญ ซึ่งแม้จะมีอาการคล้ายคลึงกันบ้าง แต่ทั้งสองไวรัสนี้อยู่ในตระกูลที่ต่างกันโดยสิ้นเชิง โดยเชื้อไวรัส HMPV อยู่ในตระกูล Pneumoviridae ก่อโรคระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะในเด็กเล็กและผู้สูงอายุ อาจทำให้เกิดหลอดลมฝอยอักเสบ ปอดอักเสบ และอาการหยุดหายใจชั่วขณะ (Apnea) ในทารกเล็ก ในขณะที่เชื้อไวรัส SARS-CoV-2 เป็นสมาชิกของตระกูล Coronaviridae มีโครงสร้างพันธุกรรมแบบ RNA ซึ่งแตกต่างจาก HMPV ค่อนข้างมาก สามารถก่อให้เกิดอาการได้หลากหลาย ตั้งแต่ไม่มีอาการ ไปจนถึงภาวะระบบทางเดินหายใจรุนแรงเฉียบพลัน

“เชื้อ 2 ตัวที่ทำให้มีอาการคล้ายกัน คือ ไข้ ไอ น้ำมูกไหล เจ็บคอ อ่อนเพลีย หายใจลำบากในบางกรณี ส่วนอาการที่แตกต่างคือ เชื้อ HMPV มักพบอาการรุนแรงในเด็กเล็กหรือผู้สูงอายุ เช่น เสียงหวีดขณะหายใจ และอาจถึงขั้นหยุดหายใจชั่วขณะในเด็กเล็ก ส่วนเชื้อ SARS-CoV-2 พบได้ในทุกวัย อาจมีอาการเฉพาะ เช่น สูญเสียการได้กลิ่นและรับรส มีผื่นตามผิวหนัง หรืออาการในระบบทางเดินอาหารในบางราย”

สำหรับข้อมูลเชิงลึกและประเด็นที่ควรให้ความสนใจ กรณีการติดเชื้อร่วม (Co-infection) แม้ไม่มีหลักฐานเรื่องการรวมสารพันธุกรรม แต่มักพบการติดเชื้อร่วมกันระหว่างไวรัสระบบทางเดินหายใจหลายชนิดในผู้ป่วยคนเดียวกัน ตัวอย่างหนึ่งคือ เมื่อเกิดการระบาดของโรคซาร์ส (SARS-CoV) ในปี 2002 มีรายงานผู้ป่วยบางรายติดเชื้อร่วมกับ HMPV โดยพร้อมกัน อย่างไรก็ตาม การติดเชื้อร่วมไม่ได้หมายความว่าตัวไวรัสจะหลอมรวมสารพันธุกรรมเข้าสู่กัน

การรวมสารพันธุกรรม (Recombination) ในแง่ทฤษฎี มีโอกาสที่ไวรัสต่างชนิดอาจแลกเปลี่ยนสารพันธุกรรมกันได้ แต่เมื่อไวรัสอยู่กันคนละตระกูล โอกาสที่จะรวมกันและเกิดไวรัสลูกผสมใหม่ยังค่อนข้างต่ำ มากไปกว่านั้น ปัจจุบันยังไม่มีรายงานวิจัยหรือหลักฐานบ่งชี้ว่า HMPV และ SARS-CoV-2 ได้รวมจีโนมจนเกิดเป็นสายพันธุ์ใหม่

ส่วนการรักษาและพัฒนาวัคซีนนั้น ในส่วนของเชื้อไวรัส HMPV ยังไม่มีวัคซีนเฉพาะ และการรักษาส่วนใหญ่เป็นการรักษาตามอาการ ขณะที่เชื้อไวรัส SARS-CoV-2 มีการพัฒนาวัคซีนหลายชนิดและยาต้านไวรัสที่ผ่านการอนุมัติสำหรับใช้งาน ความคืบหน้าของวัคซีนแบบผสม (รวมแอนติเจนของหลายไวรัสในวัคซีนเดียว) ยังคงอยู่ในขั้นตอนการวิจัย

“ข้อสรุปสำคัญคือ ยังไม่มีข้อมูลหรือหลักฐานที่ยืนยันว่า SARS-CoV-2 และ HMPV ได้รวมจีโนมกันเป็นไวรัสลูกผสมใหม่ แม้มีโอกาสเกิดการติดเชื้อร่วมกันในผู้ป่วยคนเดียวกันได้ก็ตาม ด้วยความแตกต่างทางพันธุกรรมที่ชัดเจน การวางแผนรับมือและการเฝ้าระวังจึงควรให้ความสำคัญกับลักษณะเฉพาะของไวรัสแต่ละชนิด ส่วนการพัฒนาวัคซีนหรือแนวทางรักษาแบบผสานยังอยู่ในกระบวนการวิจัยและอาจเป็นความหวังของการป้องกันโรคระบบทางเดินหายใจหลายชนิดพร้อมกันในอนาคต”